Lam chắn nắng
Trong ngành xây dựng, lam chắn nắng được coi là một vật liệu trang trí hoàn thiện. Dùng để bao bọc, bảo vệ công trình, kiểm soát ánh nắng mà vẫn giữ được các yếu tố như độ ẩm, ánh sáng,…không đổi.
Có nhiều định nghĩa, tên gọi về lam chống nắng. Tùy vào vùng miền mà lam chắn nắng lại được gọi với những tên gọi khác nhau.
- Tên tiếng Anh của lam chắn nắng là Sun Louver.
- Tại Việt Nam, miền Bắc với cái tên là lam/chớp chắn nắng, và miền Nam thông thường là lam chắn nắng/ che nắng,…
Mỗi tên gọi tuy khác nhau nhưng vẫn nêu bật lên được đặc điểm của mỗi loại lam.
Cấu tạo
Cấu tạo của lam chống nắng bao gồm nhiều thanh vật liệu được xếp ngang dọc, chéo hoặc ở dạng ô. Được liên kết với nhau bằng những mối nối.
Những thanh lam chắn nắng có thể ở dạng bất động hoặc chuyển động được gắn trong một bộ khung xương. Tuy vậy, lam chắn nắng có nhiều loại, mỗi loại có những cấu tạo khác nhau.
Phân loại:
Hiện nay, lam chắn nắng có 7 loại phổ biến:
1. Lam chắn nắng 85C / 84R: bề rộng 84/85 mm, chiều dài tùy chỉnh.
2. Lam chắn nắng 132s chữ Z: các tấm chắn nắng gập chữ Z rộng 127, 132mm.
3. Lam chắn nắng hình viên đạn: có chiều dài thanh lam lên đến 6000mm.
4. Lam chắn nắng hình thoi (hình Elip: kích thước 100, 150, 200, 220, 300mm.
5. Lam chắn nắng hình lá liễu (hình cánh chim): thanh lam được uốn mềm mại.
6. Lam chắn nắng chuyển động: có thể thay đổi góc che cho hiệu quả chắn nắng tối ưu.
7. Lam chắn nắng hình hộp: thanh lam hình hộp được ứng dụng đa dạng cả ngoại lẫn nội thất.
Lợi ích và giá trị
Căn cứ vào cấu tạo mà lam chắn nắng được coi là một vật liệu thông gió. Cho phép không khí được lưu chuyển qua những khoảng cách từ những thanh lam vật liệu. Mà vẫn giữ được độ ẩm, ánh sáng tự nhiên.
Ngoài tác dụng bao bọc trang trí thẩm mỹ cho công trình, lam chắn nắng còn có thể
- Giảm thiểu các tác động từ ánh sáng mặt trời như: ngăn bức xạ cực tím, bảo vệ nội thất.
- Đóng vai trò như máy làm mát tự nhiên. Ngăn ánh nắng, chống “lóa” tầm nhìn. Giảm thiểu sự gia tăng nhiệt độ do Mặt Trời gây nên.
- Tận dụng được ánh sáng tự nhiên, luồng gió.
- Tiết kiệm 30% chi phí điện lạnh hàng năm.
Vật liệu
Lam chắn nắng có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau tạo thành. Hiện nay, 3 loại vật liệu lam chắn nắng phổ biến nhất là: bê tông, nhôm, gỗ.
Lam chắn nắng bê tông
Bê tông luôn là vật liệu phổ biến trong xây dựng. Được tạo thành từ việc trộn các thành phần: cốt liệu thô, cốt liệu mịn, chất kết dính,… theo tỷ lệ nhất định.
Lam bê tông được sử dụng phổ biến tại miền Bắc. Trong giai đoạn những năm 1970- 1980. Đến hiện nay trong thời kỳ lên ngôi của các loại hợp kim loại. Nhưng một số công trình như: nhà ở, chung cư vẫn sử dụng phương pháp truyền thống này. Người dùng phải biết khi xác định loại vật liệu làm lam chắn nắng.
Ưu điểm:
– Nguyên liệu sẵn có, dễ sản xuất và sử dụng.
– Khả năng chịu lực nén tốt.
– Kết cấu bê tông vững chắc.
– Tuổi thọ cao.
Nhược điểm
– Dưới tác động của nước, nhiệt độ có thể gây hư hại đến vật liệu.
– Tải trọng lớn gây khó khăn cho việc thi công, lắp đặt.
Các giải pháp sử dụng lam chắn nắng bê tông ở các dạng thiết kế ngang, dọc. Kết hợp với nghệ thuật tạo hình như: cây cỏ, hoa lá cùng với bố cục không gian, phối cảnh. Tạo nên một công trình kiến trúc mang hơi hướng truyền thống và hiện đại.
Làm chắn nắng bằng gỗ
Các công trình thiết kế dùng gỗ làm vật liệu trang trí hoàn thiện luôn được đánh giá cao ở vẻ đẹp bình dị, sang trọng. Chứ không riêng gì khi nói đến lam chắn nắng gỗ. Với những ưu điểm, lam chắn nắng gỗ cũng có những nhược điểm cần được cân nhắc.
Ưu điểm:
– Không bị tác động bởi sự co giãn nhiệt độ đột ngột như kim loại.
– Khả năng tiêu âm, hạn chế tiếng ồn.
– Không bị oxy hóa, hấp thụ nhiệt độ.
– Cùng với kỹ thuật sơn, mài, lót màu tạo nên nhiều màu sắc đặc thù cho dòng sản phẩm sử dụng gỗ.
– Quy trình thi công, lắp đặt dễ dàng, không mất nhiều thời gian.
Nhược điểm
– Cần những biện pháp phòng cháy chữa cháy vì gỗ dễ bén lửa.
– Độ ẩm luôn ở mức thấp nhất là 5% nên khả năng chịu nước, độ ẩm kém, dễ bị ẩm mốc, mối mọt đòi hỏi cần có chế độ bảo dưỡng, vệ sinh thường xuyên.
– Tuổi thọ và độ bền kém.
Trong 3 loại vật liệu làm lam, gỗ là vật liệu có độ bền và tuổi thọ kém nhất. Tuy nhiên với màu sắc đặc thù, và kiểu thiết kế đơn giản luôn làm cho công trình mang một vẻ đẹp độc đáo. Một sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại.
Lam chắn nắng bằng nhôm
Nhờ vào những ưu điểm vượt trội từ hợp kim nhôm. Mà lam nhôm dùng để chắn nắng, chống nóng cho công trình đang được các kiến trúc sư sử dụng phổ biến.
Ưu điểm:
– Vật liệu được sử dụng phổ biến thứ hai trên thế giới sau thép.
– Khả năng chịu nhiệt, độ ẩm tốt, không bị oxy hóa, có khả năng chống lại sự ăn mòn của môi trường.
– Trọng lượng nhẹ, siêu bền dễ dàng thi công, lắp đặt.
– Linh hoạt với mọi thiết kế, tạo hình: màu sắc đa dạng nhờ công nghệ sơn phủ màu, dạng vân gỗ, họa tiết theo yêu cầu thiết kế.
– Dễ dàng vệ sinh, bảo dưỡng, thay thế, hoặc tái sử dụng.
– Tuổi thọ cao từ 10 – 20 năm.
Nhược điểm:
– Giá thành cao hơn so với bê tông, gỗ.
– Cần tư vấn của chuyên gia trước khi thiết kế hệ lam.
Cả 3 loại vật liệu làm lam chắn nắng đều có những ưu, nhược điểm riêng. Tuy nhiên nếu xét về công năng của một hệ lam thì nhôm vẫn là loại vật liệu đáp ứng được nhiều yêu cầu nhất.
Ngoài tác dụng chống lại quá trình xâm thực của môi trường. Như: độ ẩm, không khí, điều kiện khí hậu. Thêm việc giữ được độ bền và tuổi thọ, lam nhôm còn đáp ứng về tính thẩm mỹ. Với sự linh hoạt trong thiết kế và tạo hình tạo nên một vẻ đẹp hiện đại cho công trình.
Nếu bạn quyết định sử dụng hệ lam làm bằng nhôm, thì phần tiếp theo đây tôi sẽ trình bày cụ thể hơn. Về những đặc điểm cấu tạo của từng loại lam nhôm.
Lưu ý khi thi công
Điều kiện lắp đặt và thi công lam nhôm tùy thuộc nhiều yếu tố. Theo từng bản thiết kế, cấu trúc bề mặt mà có những phương án khác nhau. Dưới đây là một vài lưu ý cho quá trình thi công lam chắn nắng mà bạn cần biết:
Thiết kế và sử dụng
Việc thi công lam chắn nắng khá là đơn giản. Bạn chỉ cần chuẩn bị những dụng cụ như máy khoan, súng bắn keo, thước,… Sau đó, tiến hành lắp đặt theo bản thiết kế và phương án thi công đã chọn.
Nhưng nếu bạn là một kiến trúc sư, thì hãy đọc tiếp những vấn đề về lam chắn nắng sau đây. Bởi điều này sẽ giúp bạn một cái nhìn chi tiết về việc thiết kế một hệ thống lam phù hợp cho công trình. Bao gồm:
– Các tính toán, đo đạc trước khi thiết kế (Góc độ đón ánh sáng, chắn nắng lý tưởng).
– Lưu ý gì đối với cấu tạo lam chắn nắng.
– Những yếu tố ngoại cảnh chi phối.
Trước khi thiết kế
Làm thế nào để kiểm soát, đo lường lượng nắng chiếu vào công trình? Ở phần này, tôi đi sâu phân tích về những tính toán cơ bản cần phải có để thiết kế một hệ lam phù hợp:
- Vị trí để lắp đặt lam chắn nắng và hướng Mặt Trời chiếu vào.
- Phương hướng lắp đặt theo phía Đông, Tây, Nam, Bắc. Các phía ở hướng Đông, Tây, Nam: tận dụng bóng mát Mặt Trời. Trong đó phía Nam là hướng có lượng ánh sáng và nhiệt độ phù hợp nhất. Hai hướng còn lại cần chú ý vấn đề giảm chói lóa vào buổi sáng (phía Đông). Giảm lượng nhiệt vào buổi trưa (phía Tây). Phía Bắc không có nhiều khoảng bóng râm. Vì vậy lắp đặt hệ lam ở đây chỉ nhằm tăng độ thẩm mỹ cho công trình.
- Đo đạc phương sai, góc độ mặt trời theo từng giờ cụ thể khi lượng ánh sáng, nhiệt cao nhất và ngược lại. Để có thể tính toán và lấy số liệu một cách chính xác. Bạn cần có một hiểu biết cơ bản về sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. Các tính toán ở đây là việc xác định góc mà chiều ánh sáng mặt trời chiếu lên bề mặt Trái Đất. Ví dụ như theo lý thuyết góc 90 độ chỉ xảy ra ở gần đường xích đạo. Nơi có cường độ chiếu sáng từ mặt trời cao nhất.
Ngoài ra, các kiến trúc sư có thể sử dụng các phần mềm để tính toán hướng gió, hướng nắng, sự đối lưu không khí,…
Lưu ý đối với cấu tạo
Căn cứ vào những kết quả tính toán, đo lường về phương vị, góc độ mặt trời. Bạn đã có những phác thảo, định hướng và những mặt ưu khuyết điểm địa hình ban đầu để thiết kế một hệ lam. Một yếu tố nữa ảnh hưởng đến sự truyền ánh sáng, gia tăng nhiệt độ là cấu tạo, kích cỡ của các thanh lam. Bên cạnh đó là khoảng cách, cách lắp đặt theo phương ngang, dọc. Bạn nên nắm rõ các thông số về chiều rộng, dày, góc nghiêng, cấu tạo thanh lát mặt cắt của lam.
Khoảng cách giữa các thanh lam cũng cần được tính toán để tận dụng nguồn sáng, độ thoáng. Nhằm hạn chế sự gia tăng nhiệt độ, ánh nắng chiếu trực tiếp vào bên trong công trình.
Lưu ý: bạn nên xác định xem lam chắn nắng nên ở dạng cố định, hay chuyển động. Kết cấu lam được thiết kế theo chiều ngang, dọc, treo ngược,…
